Jazzpianist Ahmad Jamal (92), inspiratiebron van een generatie, overleden

De Amerikaanse jazzpianist Ahmad Jamal, die ruim zeventig jaar van grote invloed was in de jazzmuziek, is op 92-jarige leeftijd overleden. Zijn dochter Sumayah zegt tegen The New York Times dat hij is overleden aan de gevolgen van prostaatkanker. Tal van jazzgrootheden, onder wie Miles Davis en Herbie Hancock, zeiden schatplichtig aan hem te zijn.

Jamal, die zich op latere leeftijd bekeerde tot de islam en zijn naam veranderde, werd in 1930 in Pittsburgh geboren als Frederick ‘Fritz’ Russell Jones. Sinds zijn derde leerde hij pianospelen van Mary Cardwell Dawson – de latere oprichter van de National Negro Opera Company – en op zijn veertiende werd hij professioneel muzikant. Vanwege zijn virtuositeit viel hij als kind al op bij grote jazznamen als Art Tatum.

Voor Jamal, die ook klassiek geschoold was, was jazzmuziek “Amerikaanse klassieke muziek”. “We bestudeerden Bach en Ellington, Mozart en Art Tatum. Als je op je derde begint, dan speel je wat je hoort”, zei hij ooit over zijn invloeden.

Als jazzmuzikant groeide Jamal op in de tijd van de bebopmuziek: de complexe en ritmische jazz die vaak doorspekt is met gejaagde improvisaties. Zijn eigen stijl week al snel af: hij speelde ingetogen stukken die zich door zijn gebruik van stilte tussen noten laten kenmerken door rust.

Deze stijlbreuk met de rappe bebop leverde Jamal in 1958 zijn eerste grote commerciële succes op met de plaat At the Perishing: But Not for Me. Die succesplaat werd gevolgd door ruim zestig andere. Ook de prijzen voor zijn muziek waren talrijk. In 2017 won hij nog een Lifetime Achievement Award op de Grammy’s en in 2019 werd hij ingewijd in de Franse Orde van Kunst en Letteren.

Jamals rustigere jazz veranderde het genre en vakgenoten vergelijken zijn invloed vaak met die van jazzlegende Thelonius Monk. “Al mijn inspiratie komt van Ahmad Jamal”, schreef zijn levenslange vriend Miles Davis over hem in zijn memoires. De iconische jazztrompettist roemde “Jamals concept van ruimte, zijn zachte toets, zijn terughoudendheid en de frasering van zijn noten, akkoorden en zijn passages”.

Niet alleen mede-jazzmuzikanten lieten zich inspireren door Jamal. Ook hiphopartiesten en -formaties als De La Soul, Jay-Z, Common en Nas sampelden zijn muziek. Acteur en regisseur Clint Eastwood gebruikte Jamals muziek voor de soundtrack van zijn film The Bridges of Madison County.

Tot op hoge leeftijd bleven er platen verschijnen van Jamal, met vorig jaar nog twee live-albums. Dit jaar volgt nog een derde album. “Ik ben me nog steeds aan het ontwikkelen als ik achter de piano ga zitten”, zei hij vorig jaar nog, inmiddels hoogbejaard. “Ik kan nog steeds frisse ideeën opdoen.”